Czego unikać w argumentacji? Trzy częste błędy argumentacyjne

Czego unikać w argumentacji? Trzy częste błędy argumentacyjne

Dlaczego warto zgłębiać zagadnienia związane z błędami w argumentacji? Powodów jest wiele, ale my skupimy się na dwóch najważniejszych. Po pierwsze, żeby ich nie popełniać. Gwarantujemy, że Twoja argumentacja będzie po prostu lepsza. Po drugie, umiejętność identyfikacji błędów argumentacyjnych jest bardzo przydatna w prowadzeniu dyskusji. Jak? Kiedy ktoś popełni podczas dyskusji czy debaty jeden z poniżej wymienionych błędów czy chwytów erystycznych, będziemy w stanie go wykazać, znając mechanikę działania.

W swoich wypowiedziach skupiaj się na treści, nie na osobie z którą dyskutujesz

Argumentacja, której treść opiera się na personalnych atakach względem drugiej osoby ma znikomą wartość merytoryczną, a na dodatek źle o nas świadczy. Oczywiście, potencjalne personalne ataki mogą onieśmielić naszego interlokutora, zniechęcić go do prowadzenia z nami dyskusji. Jednakże jest to bardzo krótkowzroczna perspektywa. Dlaczego?

a) Zrobimy w ten sposób wrażenie jedynie na osobach, które już na popierają. Osoby niezdecydowane lub reprezentujące inne stanowisko będą najprawdopodobniej zniesmaczone lub antagonizowane tym sposobem prowadzenia dyskusji.

b) Chcemy być postrzegani jako profesjonaliści, specjaliści w swoich dziedzinach. Sprowadzając dyskusję na kwestie personalne, nie budujemy tego typu wizerunku. Wręcz przeciwnie, robimy wszystko, żeby go zrujnować.

c) Wszyscy dostrzegamy słabości debaty publicznej. Dołóżmy swoją cegiełkę do tego, żeby poprawić jej jakość choćby w naszym otoczeniu!

W sytuacji, w której ktoś zaatakuje nas personalnie, kluczowe jest cierpliwe kierowanie dyskusji w stronę merytorycznej treści, a nie naszych przymiotów. Nawet jeśli zabieg ten będzie nieskuteczny ze względu na upór atakującego, osoby trzecie zauważą kontrast pomiędzy nami a kimś kto bazuje na wycieczkach personalnych.

Znamy już powody, które wskazują, że nie warto wykorzystywać argumentów ad personam czy ad hominem. Jak należy zatem dyskutować? Przede wszystkim budując argumenty oparte o merytoryczną analizę logiczną, która jest nie tylko wartościowa, ale także może być atrakcyjna dla odbiorcy.  

Nie buduj swoich argumentów wyłącznie na autorytetach 

Być może  ktoś, kto jest dla Ciebie autorytetem się z Tobą zgadza. Nie traktuj jednak tego faktu jako usprawiedliwienia braku prowadzenia odpowiedniej analizy argumentacyjnej. Możesz wykorzystać wypowiedź, badanie czy pracę kogoś cenionego w danej dziedzinie do zilustrowania czy  poszerzenia swojej argumentacji – nie stanowi to jednak samo w sobie wartości dodanej. Warto także rozważnie dobierać autorytety, na które się powołujemy, szczególnie jeśli dany przykład nie dotyczy dziedziny, w której specjalizuje się ta osoba.

Nie manipuluj i nie upraszczaj

W dyskursie publicznym możemy znaleźć mnóstwo przykładów, które wskazują na liczne manipulacje czy uproszczenia. Wśród nich można wskazać tzw. chochoła (ang. strawman fallacy). Polega on na przekształceniu wypowiedzi drugiej strony w taki sposób, aby łatwiej było ją zaatakować. Często konstrukcja chochoła bazuje na pozornej parafrazie wypowiedzi oponenta w dyskusji (zazwyczaj połączonych z wyjęciem ich z kontekstu), która jednak prowadzi końcowo do obalania argumentu, który tak naprawdę w dyskusji nie padł. Mowa choćby o przypadku, w którym jedna osoba zarzuca drugiej, że jest za całkowitym zakazem spożywania alkoholu, chociaż tamta argumentowała jedynie w kontekście określonych przypadków takich jak pora dnia czy miejsce.

W jaki sposób radzić sobie kiedy ktoś wykorzysta przeciwko nam tę praktykę? Najlepszym sposobem jest wskazanie wyraźnych różnic pomiędzy chochołem a naszym prawdziwym argumentem. Tutaj doskonale widać wspomniany na początku mechanizm. Dzięki znajomości teoretycznych aspektów związanych z błędami argumentacyjnymi o wiele łatwiej można dostrzec konkretne błędy i dzięki temu łatwiej sobie z nimi radzić.


Na sam koniec tej krótkiej lektury polecamy wykorzystać ją w praktyce za pomocą prostego ćwiczenia. Obejrzyj wybrany wywiad publicystyczny z udziałem osób, które ze sobą dyskutują. Jest duża szansa, że któryś ze wskazanych powyżej błędów argumentacyjnych się w niej pojawi. Spróbuj je wskazać a także zastanowić się nad potencjalnymi sposobami ich odbicia.

Skontaktuj się z nami

    "